Hiểu đúng về thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự & Cách xác định

"Thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự là yếu tố then chốt trong tố tụng hình sự, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình và kết quả vụ án. Bài viết phân tích chi tiết các quy định pháp luật hiện hành và cung cấp giải pháp thực tiễn từ Văn phòng Luật sư Số 1 – đơn vị uy tín trong lĩnh vực tư vấn, bảo vệ quyền lợi trong các vụ án hình sự"

I. Thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự là gì?

- Định nghĩa: Thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự được hiểu là quyền hạn của các cơ quan tiến hành tố tụng, bao gồm cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án, trong việc tiếp nhận, điều tra, truy tố và xét xử một vụ án hình sự cụ thể. Điều này có nghĩa là mỗi cơ quan sẽ có trách nhiệm và quyền hạn riêng biệt trong từng giai đoạn của quá trình tố tụng hình sự.

- Ý nghĩa: Việc xác định đúng thẩm quyền không chỉ đảm bảo rằng vụ án được xử lý theo đúng quy định pháp luật mà còn giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Nếu thẩm quyền không được xác định chính xác, có thể dẫn đến những sai sót nghiêm trọng trong quá trình tố tụng, ảnh hưởng đến tính công bằng và hiệu quả của hệ thống tư pháp. Hơn nữa, việc này cũng góp phần nâng cao niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật.

 Căn cứ pháp lý: • Điều 34, 35, 36 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 – quy định về các cơ quan tiến hành tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án).
                             • Điều 38 BLTTHS – nguyên tắc xác định thẩm quyền.

  - Điều 34 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định về các cơ quan tiến hành tố tụng, bao gồm Cơ quan điều tra (các đơn vị thuộc Bộ Công an hoặc Bộ Quốc phòng), Viện kiểm sát nhân dân (các cấp từ huyện đến tối cao) và Tòa án nhân dân (các cấp từ huyện đến tối cao). Mỗi cơ quan này đều có vai trò và chức năng riêng trong việc thực hiện nhiệm vụ tố tụng.
  
  - Điều 35 Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định về thẩm quyền của từng cơ quan trong việc điều tra và truy tố các loại tội phạm khác nhau. Ví dụ, một số tội phạm nghiêm trọng sẽ thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát tối cao hoặc Tòa án nhân dân tối cao.
  
  - Điều 36 Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định nguyên tắc chung về thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự dựa trên tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội.

  - Điều 38 Bộ luật Tố tụng Hình sự nêu rõ nguyên tắc xác định thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự dựa trên cấp xét xử cũng như tính chất hành vi tội phạm. Nguyên tắc này giúp phân loại các vụ án theo mức độ phức tạp và nghiêm trọng để đảm bảo rằng chúng được xử lý bởi những cơ quan có đủ năng lực chuyên môn.

Thông qua những thông tin trên, người đọc sẽ hiểu rõ hơn về khái niệm thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự cùng với ý nghĩa và căn cứ pháp lý liên quan. Điều này không chỉ giúp họ nắm bắt kiến thức cần thiết mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho việc tìm hiểu sâu hơn về hệ thống tư pháp Việt Nam.

⸻

II. Các cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự.

Cơ quan điều tra: Nền tảng của quá trình tố tụng hình sự.

Cơ quan điều tra là một trong những thành phần chủ chốt trong hệ thống tư pháp hình sự, có nhiệm vụ khởi tố và điều tra ban đầu các vụ án hình sự. Các cơ quan này bao gồm:

- Công an nhân dân: Là lực lượng chủ yếu thực hiện chức năng điều tra, thu thập chứng cứ và xử lý các vụ án hình sự. Công an nhân dân có thể hoạt động ở cấp huyện, tỉnh và trung ương, tùy thuộc vào tính chất và mức độ nghiêm trọng của vụ án.

- Bộ đội biên phòng: Đảm nhận việc bảo vệ biên giới quốc gia, Bộ đội biên phòng cũng có thẩm quyền trong việc điều tra các hành vi phạm tội xảy ra tại khu vực biên giới.

- Hải quan: Chịu trách nhiệm kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu, Hải quan có vai trò trong việc phát hiện và điều tra các hành vi buôn lậu hoặc vi phạm pháp luật liên quan đến thương mại quốc tế.

- Kiểm ngư: Trong một số trường hợp đặc thù liên quan đến bảo vệ nguồn lợi thủy sản và an ninh biển, Kiểm ngư cũng có quyền tiến hành điều tra.

Căn cứ pháp lý cho hoạt động của cơ quan điều tra được quy định tại Điều 163 đến 170 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Vai trò của cơ quan này không chỉ dừng lại ở việc khởi tố mà còn bao gồm thu thập chứng cứ, làm rõ các tình tiết của vụ án để đảm bảo rằng mọi thông tin đều được xử lý một cách chính xác và hợp pháp.

Viện kiểm sát nhân dân: Bảo đảm công lý trong quá trình tố tụng.

Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trò giám sát hoạt động tố tụng hình sự nhằm bảo vệ lợi ích công cộng. Thẩm quyền của Viện kiểm sát bao gồm:

- Kiểm sát hoạt động điều tra: Viện kiểm sát có trách nhiệm theo dõi và giám sát mọi hoạt động của cơ quan điều tra để đảm bảo rằng quy trình diễn ra đúng theo quy định pháp luật.

- Truy tố bị can: Sau khi hoàn tất quá trình điều tra, Viện kiểm sát sẽ quyết định truy tố bị can ra trước Tòa án nếu đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội.

Căn cứ pháp lý cho hoạt động của Viện kiểm sát được quy định tại Điều 165 và 166 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Ngoài ra, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 cũng cung cấp những quy định chi tiết về tổ chức và thẩm quyền của từng cấp Viện kiểm sát từ trung ương đến địa phương.

Tòa án nhân dân: Cơ sở xét xử công bằng.

Tòa án nhân dân là cơ quan cuối cùng trong hệ thống tư pháp hình sự với nhiệm vụ xét xử các vụ án hình sự. Hệ thống Tòa án bao gồm:

- Tòa án nhân dân tối cao: Là cấp cao nhất trong hệ thống Tòa án, có thẩm quyền xét xử những vụ án phức tạp hoặc nghiêm trọng nhất.

- Tòa án nhân dân cấp cao: Xét xử các vụ án phúc thẩm từ Tòa án cấp tỉnh hoặc huyện khi có kháng cáo hoặc kháng nghị.

- Tòa án nhân dân cấp tỉnh và huyện: Xử lý các vụ án sơ thẩm theo phân loại mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

Thẩm quyền xét xử được xác định dựa trên cả cấp độ (huyện, tỉnh hay trung ương) lẫn loại tội danh cụ thể. Căn cứ pháp lý cho hoạt động xét xử được quy định tại Điều 240 đến 244 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 cùng với Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Những quy định này giúp đảm bảo rằng mọi quyết định xét xử đều dựa trên nền tảng vững chắc về mặt pháp lý, góp phần vào việc duy trì trật tự xã hội và công bằng trong hệ thống tư pháp. 

Thông qua việc hiểu rõ vai trò cũng như căn cứ pháp lý của từng cơ quan này, người đọc sẽ nhận thức rõ hơn về cách thức vận hành của hệ thống tư pháp hình sự Việt Nam cũng như ý nghĩa sâu sắc của việc xác định đúng thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự.

⸻

III. Cách xác định thẩm quyền theo từng cấp, từng giai đoạn.

1. Theo cấp xét xử (cấp huyện – tỉnh – trung ương).

   Việc phân định thẩm quyền xét xử vụ án hình sự được quy định rõ ràng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS 2015) từ Điều 268 đến Điều 275. Các điều khoản này xác định cụ thể các cấp tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án tùy thuộc vào tính chất và mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

  - Tòa án nhân dân cấp huyện: Thường đảm nhận việc xét xử các vụ án hình sự liên quan đến tội phạm ít nghiêm trọng, như trộm cắp tài sản có giá trị nhỏ, gây rối trật tự công cộng hay vi phạm hành chính. Những vụ án này thường có mức hình phạt tối đa không quá ba năm tù giam hoặc phạt tiền.

   - Tòa án nhân dân cấp tỉnh: Có thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự nghiêm trọng hơn, bao gồm những tội phạm có tổ chức hoặc liên quan đến chức vụ. Ví dụ như tham nhũng, buôn lậu hay tội phạm kinh tế lớn. Những vụ án này thường có mức hình phạt cao hơn ba năm tù giam và có thể lên tới chung thân hoặc tử hình.

   - Tòa án nhân dân tối cao: Xét xử những vụ án đặc biệt nghiêm trọng hoặc phúc thẩm các bản án đã được xét xử tại Tòa án cấp dưới. Các trường hợp này thường liên quan đến vấn đề quốc tế hoặc những hành vi vi phạm pháp luật mang tính chất đặc biệt nghiêm trọng mà cần phải được xem xét ở cấp cao nhất của hệ thống tư pháp.

2. Theo tính chất hành vi phạm tội.

   Việc xác định thẩm quyền cũng phụ thuộc vào cấu thành tội phạm và đối tượng thực hiện hành vi phạm tội:

   - Cấu thành tội phạm: Mỗi loại tội danh sẽ có quy định riêng về mức độ nghiêm trọng và cách thức xử lý. Ví dụ, các hành vi như giết người, hiếp dâm sẽ được xem là rất nghiêm trọng và thường thuộc về thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh trở lên.

   - Mức hình phạt cao nhất: Tùy thuộc vào khung hình phạt quy định cho từng loại tội danh mà cơ quan tố tụng sẽ xác định cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết. Những trường hợp với khung hình phạt nặng sẽ được chuyển lên các cấp cao hơn để đảm bảo tính công bằng trong xét xử.

   - Loại đối tượng phạm tội: Một số đối tượng đặc biệt như người chưa thành niên, quân nhân hay cán bộ công chức sẽ được áp dụng quy trình tố tụng riêng biệt nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ cũng như đảm bảo tính khách quan trong việc giải quyết vụ việc. Ví dụ, nếu một quân nhân bị cáo buộc thực hiện hành vi phạm tội thì cơ quan quân đội sẽ tham gia vào quá trình điều tra và truy tố.

Việc hiểu rõ cách xác định thẩm quyền theo từng cấp và từng giai đoạn không chỉ giúp cho các bên liên quan nắm bắt đúng quy trình tố tụng mà còn góp phần nâng cao hiệu quả trong việc thực thi công lý tại Việt Nam.

⸻

IV. Hậu quả pháp lý khi xác định sai thẩm quyền.
 Khi một vụ án bị xác định sai thẩm quyền, hậu quả pháp lý có thể rất nghiêm trọng và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của quá trình tố tụng. Dưới đây là những hệ lụy chính mà các bên liên quan cần lưu ý: 

- Vụ án bị trả hồ sơ, kéo dài thời gian tố tụng: Việc xác định sai thẩm quyền thường dẫn đến việc hồ sơ vụ án phải được trả lại cho cơ quan điều tra hoặc viện kiểm sát để chuyển đến cơ quan có thẩm quyền đúng. Điều này không chỉ làm chậm trễ tiến trình xét xử mà còn gây ra sự bất an cho các bên liên quan, đặc biệt là bị can và người bị hại, khi họ phải chờ đợi lâu hơn để có được phán quyết cuối cùng.

- Ảnh hưởng đến quyền lợi của bị can, bị cáo hoặc người bị hại: Sai sót trong việc xác định thẩm quyền có thể dẫn đến việc không bảo vệ được quyền lợi hợp pháp của các bên. Bị can và bị cáo có thể không nhận được sự bảo vệ cần thiết trong quá trình tố tụng, trong khi người bị hại cũng có thể không được bồi thường hoặc hỗ trợ kịp thời.

- Gây khó khăn trong việc thu thập chứng cứ, truy tố hoặc xét xử: Khi vụ án phải chuyển giao giữa các cơ quan khác nhau do sai thẩm quyền, quá trình thu thập chứng cứ sẽ gặp nhiều trở ngại. Các chứng cứ có thể mất đi tính khả thi hoặc độ tin cậy nếu không được thu thập và bảo quản đúng cách trong suốt thời gian chuyển giao. Điều này làm giảm khả năng truy tố và xét xử công bằng.

- Căn cứ pháp lý: Theo quy định tại Điều 170 và Điều 174 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS), việc chuyển hồ sơ vụ án sai thẩm quyền sẽ dẫn đến những hệ lụy nêu trên. Các điều luật này quy định rõ ràng về trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc đảm bảo rằng mọi vụ án đều được xử lý bởi cơ quan có đủ thẩm quyền, nhằm đảm bảo tính hợp pháp và công bằng trong quá trình xét xử.

Những hậu quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định đúng đắn thẩm quyền ngay từ đầu để đảm bảo rằng quy trình tố tụng diễn ra suôn sẻ và hiệu quả nhất.

⸻

V. Vai trò của luật sư trong việc xác định đúng thẩm quyền.
 

Luật sư đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc xác định và phân tích thẩm quyền xử lý vụ án. Họ không chỉ là người đại diện cho thân chủ mà còn là những chuyên gia pháp lý có khả năng đánh giá tình huống một cách chính xác, từ đó đưa ra những chiến lược hợp lý để bảo vệ quyền lợi của khách hàng.

Một trong những nhiệm vụ hàng đầu của luật sư là hỗ trợ thân chủ trong việc phân tích các quy định pháp luật liên quan đến thẩm quyền của các cơ quan tố tụng. Điều này giúp tránh được tình trạng bị đùn đẩy trách nhiệm giữa các cơ quan, một vấn đề thường gặp trong quá trình xử lý vụ án. Khi có sự tham gia của luật sư, mọi khía cạnh pháp lý sẽ được làm rõ ràng hơn, giúp cho quá trình tố tụng diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.

Bên cạnh đó, luật sư còn có trách nhiệm bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của thân chủ. Họ sẽ đảm bảo rằng mọi quyền lợi và nghĩa vụ của khách hàng đều được tôn trọng và thực hiện đúng theo quy định của pháp luật. Điều này không chỉ giúp thân chủ cảm thấy yên tâm mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết vụ án.

Luật sư cũng tham gia vào từng giai đoạn tố tụng như điều tra, truy tố và xét xử. Tại mỗi giai đoạn, họ sẽ cung cấp những ý kiến pháp lý cần thiết, đưa ra các chứng cứ và lập luận để củng cố cho trường hợp của thân chủ. Sự hiện diện của luật sư không chỉ tăng cường tính minh bạch mà còn góp phần nâng cao chất lượng xét xử.

Căn cứ pháp lý cho vai trò này được quy định rõ ràng tại Điều 72, 73 và 75 Bộ Luật Tố tụng Hình sự năm 2015, nơi nêu rõ quyền hạn và nghĩa vụ của người bào chữa trong quá trình tố tụng. Những quy định này không chỉ khẳng định vị trí quan trọng của luật sư mà còn nhấn mạnh trách nhiệm lớn lao mà họ phải gánh vác trong việc bảo vệ công lý và quyền lợi hợp pháp cho thân chủ.

⸻

VI. Giới thiệu Văn phòng Luật sư Số 1 – Hỗ trợ pháp lý hình sự uy tín.
 • Giới thiệu tổng quan: Văn phòng Luật sư Số 1 là đơn vị chuyên tư vấn, giải quyết các vụ án hình sự phức tạp, có kinh nghiệm dày dặn trong việc xác định đúng thẩm quyền giải quyết ngay từ đầu.
 • Dịch vụ tiêu biểu:
 • Tư vấn, phân tích thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự
 • Cử luật sư tham gia tố tụng ngay từ giai đoạn khởi tố
 • Hỗ trợ thân chủ làm việc với Công an, Viện kiểm sát, Tòa án
 • Khiếu nại nếu có dấu hiệu sai thẩm quyền, vi phạm tố tụng
 • Cam kết: Bảo mật thông tin – Bảo vệ quyền lợi tối đa – Làm việc trách nhiệm, minh bạch. 

Ngoài các dịch vụ về thẩm quyền vụ án hình sự thì dưới đây một số dịch vụ chính mà bạn có thể mà bạn có thể liên hệ với Văn phòng luật sư số 1:

1. Tư vấn pháp luật hình sự: Trong lĩnh vực pháp luật hình sự, việc nhận được sự tư vấn chuyên nghiệp là vô cùng quan trọng. Các luật sư hình sự có kinh nghiệm từ Văn phòng luật sư số 1 sẽ giúp bạn hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong từng giai đoạn của quá trình tố tụng. Họ sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các quy định pháp lý liên quan, giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
2. Soạn thảo các loại văn bản, đơn từ:
Luật sư hình sự không chỉ hỗ trợ trong việc tư vấn mà còn có khả năng soạn thảo nhiều loại văn bản pháp lý cần thiết cho quá trình tố tụng. Những văn bản này bao gồm nhưng không giới hạn ở:
- Đơn trình báo: Giúp bạn thông báo với cơ quan chức năng về một hành vi vi phạm pháp luật.
- Đơn tố cáo: Được sử dụng để yêu cầu điều tra một hành vi phạm tội cụ thể.
- Đơn tố giác tội phạm: Dùng để cung cấp thông tin về tội phạm mà bạn biết đến.
- Đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự: Đề nghị cơ quan điều tra xem xét khởi tố vụ án dựa trên những chứng cứ mà bạn cung cấp.
- Đơn kháng cáo: Dùng để yêu cầu xem xét lại quyết định của tòa án nếu bạn không đồng ý với phán quyết đã được đưa ra.
- Đơn kiến nghị: Được sử dụng để đề xuất ý kiến hoặc yêu cầu giải quyết một vấn đề cụ thể liên quan đến vụ án.
3. Tham gia tố tụng hình sự.

Luật sư hình sự tại Văn phòng luật sư Số 1 cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tham gia tố tụng hình sự. Họ có thể đại diện cho các bên liên quan trong nhiều giai đoạn khác nhau như:
* Đại diện cho các bên khác nhau: 
- Tham gia tố tụng hình sự với tư cách là người bào chữa cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo.
- Tham gia tố tụng hình sự với với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại; nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự trong vụ án hình sự; người có quyền, nghĩa vụ liên quan trong vụ án hình sự.
* Tham gia trong nhiều giai đoạn khác nhau:
- Giai đoạn khởi tố: Luật sư hình sự đến từ Văn phòng luật sư số 1 sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình khởi tố và đảm bảo rằng quyền lợi của bạn được bảo vệ ngay từ đầu.
- Giai đoạn điều tra: Tại đây, luật sư hình sự sẽ tham gia vào việc thu thập chứng cứ, làm việc với cơ quan điều tra và đảm bảo rằng mọi hoạt động đều tuân thủ đúng quy định pháp luật.
- Giai đoạn truy tố: Luật sư hình sự sẽ đại diện cho bị can hoặc bị cáo, giúp họ chuẩn bị tốt nhất cho phiên tòa bằng cách xây dựng chiến lược bào chữa hiệu quả.
- Giai đoạn xét xử: Tại phiên tòa, luật sư sẽ bảo vệ quyền lợi của thân chủ bằng cách đưa ra lập luận hợp lý và chứng minh vô tội nếu cần thiết.
Ngoài ra, luật sư hình sự cũng có thể tham gia với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại, nguyên đơn dân sự hoặc bị đơn dân sự trong vụ án hình sự. Họ sẽ đảm bảo rằng mọi quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan đều được xem xét đầy đủ và công bằng.

VII.Lời Kết.

Việc xác định đúng thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự là yếu tố quan trọng quyết định tính hợp pháp và hiệu quả của toàn bộ quá trình tố tụng. Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý chuyên sâu, hãy liên hệ ngay với Văn phòng Luật sư Số 1 – nơi hội tụ những luật sư giỏi, tận tâm và giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.

Đừng để những áp lực và lo lắng chi phối bạn; hãy để các chuyên gia pháp lý hỗ trợ bạn trong hành trình tìm kiếm công lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng bạn trên con đường bảo vệ công lý!  
Văn Phòng Luật Sư Số 1 – Uy tín - chuyên nghiệp - Hiệu quả, vì quyền lợi của bạn!
Với bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự và các quy định từ đó đưa ra phương pháp tối ưu nhất trọng việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bản thân cũng như những người thân thuộc.