Thủ tục ly hôn đơn phương và quyền nuôi con – hướng dẫn chi tiết từ luật sư

"Khi hôn nhân không thể cứu vãn, ly hôn đơn phương là lựa chọn cuối cùng để chấm dứt mối quan hệ không hạnh phúc. Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2024  nội dung quan trọng về thủ tục ly hôn, hồ sơ, thời hạn giải quyết và quyền nuôi con mà bạn cần quan tâm.
Bài viết dưới đây Văn phòng Luật sư Số 1 sẽ giúp bạn hiểu rõ từng bước thực hiện ly hôn đơn phương, tránh sai sót khi nộp hồ sơ và bảo vệ quyền nuôi con hợp pháp của mình."

👉 Page Facebook: Luật sư tư vấn miễn phí.

1. Giới thiệu chung.

Ly hôn đơn phương là tình huống một bên vợ hoặc chồng tự mình yêu cầu Tòa án chấm dứt quan hệ hôn nhân khi đời sống chung không thể tiếp tục. Đây là một trong những thủ tục pháp lý phổ biến nhưng cũng phức tạp nhất trong lĩnh vực hôn nhân gia đình.

Từ ngày 01/7/2025, theo quy định mới của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thủ tục ly hôn đơn phương có nhiều điểm thay đổi về hồ sơ, quy trình, thẩm quyền và việc xác định quyền nuôi con.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ thủ tục ly hôn đơn phương và quyền nuôi con theo quy định mới nhất, đồng thời giới thiệu Văn phòng Luật sư Số 1 – địa chỉ uy tín hỗ trợ pháp lý trong mọi vụ việc ly hôn.

2. Căn cứ pháp lý mới nhất.

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi số 81/2025/QH15, có hiệu lực từ 01/7/2025, đã tổ chức hệ thống Tòa án theo 3 cấp: Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực; đồng thời bãi bỏ mô hình Tòa án cấp huyện hiện hành. 

Bộ luật Tố tụng Dân sự sửa đổi, bổ sung 2025 cũng điều chỉnh một số quy định về thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự, trong đó có các vụ việc về hôn nhân gia đình.

Về luật hôn nhân gia đình, hiện vẫn áp dụng Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (chưa có luật mới thay thế) đối với các vấn đề như ly hôn, quyền nuôi con, nghĩa vụ cấp dưỡng. 

Do các thay đổi về hệ thống tòa án, bài viết sau sẽ trình bày quy trình, giấy tờ, thẩm quyền theo mô hình Tòa án nhân dân khu vực.

2. Điều kiện của ly hôn đơn phương.

Ly hôn đơn phương là trường hợp chỉ một bên vợ hoặc chồng yêu cầu Tòa án giải quyết việc chấm dứt hôn nhân, khi hai bên không thỏa thuận được.

Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nếu hòa giải tại Tòa không thành, Tòa án sẽ xem xét chấp nhận ly hôn nếu có căn cứ như:

- Hành vi bạo lực gia đình gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của bên kia hoặc con chung.

- Vi phạm nghiêm trọng quyền và nghĩa vụ của vợ chồng, khiến cuộc sống chung không thể tiếp tục.

- Trường hợp một bên bị tuyên bố mất tích, bên kia có quyền yêu cầu ly hôn.

Lưu ý: trong các văn bản hướng dẫn mới, “bạo lực gia đình” được hiểu theo nội dung của luật phòng, chống bạo lực gia đình, tức là hành vi thể hiện bạo lực (vật lý, tinh thần) trong quan hệ gia đình. 

- Điều kiện bắt buộc nữa là hòa giải tại Tòa án phải được tiến hành và nếu hòa giải không thành, vụ án mới được xét xử.

3. Hồ sơ, giấy tờ cần chuẩn bị.

Khi khởi kiện ly hôn đơn phương, người yêu cầu (nguyên đơn) cần chuẩn bị bộ hồ sơ gồm:
- Đơn khởi kiện ly hôn đơn phương: Theo mẫu do Tòa án khu vực quy định, ghi rõ lý do, yêu cầu, nguyện vọng về con và tài sản
- Giấy đăng ký kết hôn (bản chính hoặc trích lục): Chứng minh quan hệ hôn nhân đã đăng ký
- Giấy tờ nhân thân của các bên: CMND/CCCD/Hộ chiếu (bản sao chứng thực)
- Giấy xác nhận nơi cư trú / sổ hộ khẩu: Để xác định thẩm quyền lãnh thổ của Tòa án
- Giấy khai sinh của con chung (nếu có): Để xác định nhân thân con, yêu cầu nuôi con
- Giấy tờ chứng minh tài sản chung / nợ chung (nếu có tranh chấp): Sổ đỏ, giấy xe, hợp đồng, sao kê ngân hàng,…
- Chứng cứ vi phạm / bạo lực gia đình (nếu có): Ảnh, tin nhắn, biên bản công an, hồ sơ y tế, lời khai nhân chứng…

 

Một số lưu ý:

- Nếu mất bản chính Giấy đăng ký kết hôn, có thể xin bản sao trích lục tại cơ quan hộ tịch nơi đăng ký.

- Hồ sơ phải được trình bày rõ ràng, sắp xếp logic để Tòa án dễ xem xét.

- Chứng cứ vi phạm và bạo lực nếu có là yếu tố rất quan trọng trong việc thuyết phục Tòa án chấp nhận ly hôn.

4. Thẩm quyền giải quyết & nơi nộp hồ sơ.
4.1. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm.

Với mô hình mới từ 01/7/2025, Tòa án nhân dân khu vực sẽ là cấp tòa án sơ thẩm có thẩm quyền giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình (bao gồm ly hôn). 

Trước đây Tòa án cấp huyện giữ vai trò này, nhưng với luật sửa đổi, các Tòa án cấp huyện bị sắp xếp lại, hợp nhất thành Tòa án nhân dân khu vực. 

4.2. Nơi nộp đơn.

Hồ sơ ly hôn đơn phương phải nộp tại Tòa án nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc (người bị yêu cầu ly hôn).

Trong trường hợp vụ việc có yếu tố nước ngoài (một bên cư trú ở nước ngoài, tài sản ở nước ngoài), thẩm quyền có thể thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự sửa đổi 2025. 

5. Trình tự, thủ tục giải quyết ly hôn đơn phương.

Dưới đây là trình tự các bước chính:

- Nộp đơn và hồ sơ tại Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền.

- Tòa án kiểm tra tính hợp lệ hồ sơ, nếu đạt yêu cầu sẽ gửi Thông báo về việc nộp tạm ứng án phí cho nguyên đơn.

- Nguyên đơn nộp tiền tạm ứng án phí, rồi trình biên lai cho Tòa án.

- Tòa án thụ lý vụ án và thông báo cho các bên biết.

- Hòa giải bắt buộc: Tòa án tổ chức hòa giải giữa hai bên. Nếu hòa giải thành, vụ án có thể kết thúc bằng việc công nhận thỏa thuận. Nếu hòa giải không thành, vụ việc chuyển sang xét xử.

- Xét xử sơ thẩm: mở phiên tòa, xem xét các yêu cầu ly hôn, quyền nuôi con, chia tài sản, nợ chung, nghe ý kiến và chứng cứ từ cả hai bên.

- Ra bản án / quyết định ly hôn nếu Tòa án chấp nhận đơn.

- Hiệu lực pháp luật & ghi vào hộ tịch: Bản án, quyết định có hiệu lực được gửi đến cơ quan đăng ký kết hôn để ghi vào sổ hộ tịch việc chấm dứt quan hệ hôn nhân.

- Về thời hạn: nếu vụ việc không phức tạp, thường mất khoảng 4–6 tháng để hoàn tất thủ tục.

6. Quyền nuôi con sau ly hôn đơn phương.

Quyền nuôi con là vấn đề quan trọng khi giải quyết ly hôn đơn phương. Dưới đây là nguyên tắc và tiêu chí mà Tòa án sẽ cân nhắc:

6.1. Nguyên tắc chung.

- Sau khi ly hôn, dù ai nuôi con, cả cha mẹ vẫn có quyền và nghĩa vụ đối với con.

- Nếu hai bên thỏa thuận được quyền nuôi con, Tòa án có thể công nhận thỏa thuận đó nếu không vi phạm lợi ích của con.

- Nếu không thỏa thuận được, Tòa án quyết định dựa vào lợi ích tốt nhất của con trên nhiều phương diện: vật chất, tinh thần, môi trường sống, mối quan hệ tình cảm, nguyện vọng của con nếu đủ tuổi.

6.2. Tiêu chí xét giao quyền nuôi con.

- Độ tuổi con:

  + Với trẻ dưới 36 tháng tuổi, thường ưu tiên mẹ nuôi con, trừ trường hợp mẹ không đủ điều kiện.

  + Với con đã đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án phải xem xét nguyện vọng của con kết hợp với các điều kiện khác.

- Điều kiện vật chất: thu nhập, chỗ ở, tài chính, chi phí học hành, y tế…

- Điều kiện tinh thần & tâm lý: khả năng nuôi dưỡng, thời gian chăm sóc, tình cảm gắn bó giữa con và cha/mẹ, môi trường sống.

- Hành vi của cha/mẹ: nếu cha/mẹ có hành vi bạo lực, bỏ bê, lạm dụng, nghiện ngập..., Tòa án có thể loại bỏ quyền nuôi con của người đó.

6.3. Nghĩa vụ cấp dưỡng & quyền thăm nom.

- Bên không nuôi con trực tiếp có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con theo khả năng tài chính và nhu cầu thực tế của con.

- Người nuôi con có quyền thăm nom con; bên nuôi con phải tạo điều kiện thuận lợi cho việc thăm nom hợp pháp, không cản trở.

- Nếu hoàn cảnh thay đổi (ví dụ: người nuôi con không còn khả năng), có thể yêu cầu thay đổi người nuôi con trước Tòa án, nếu có căn cứ phù hợp.

7. Lưu ý & chiến lược thực tế khi làm đơn ly hôn đơn phương.

- Trước khi nộp đơn, hãy thu thập chứng cứ đầy đủ (biên bản công an, ảnh, tin nhắn, hồ sơ y tế) nếu bạn dựa vào lý do bạo lực hoặc vi phạm.

- Đơn khởi kiện nên trình bày rõ ràng, logic, nêu chi tiết lý do ly hôn, nguyện vọng về con, tài sản, nợ chung.

- Nếu bị đơn vắng mặt, bạn có thể yêu cầu xét xử vắng mặt nếu đáp ứng các điều kiện theo luật.

- Trong quá trình hòa giải, giữ thái độ hợp tác; nếu hòa giải thành, việc công nhận thỏa thuận giúp rút ngắn thời gian xét xử.

- Nếu có điều kiện, nên nhờ luật sư hỗ trợ từ đầu: soạn hồ sơ, đại diện tại phiên tòa, đảm bảo đúng thủ tục và quyền lợi tốt nhất cho bạn.

8. Kết luận và liên hệ hỗ trợ pháp lý.

Ly hôn đơn phương là một quy trình pháp lý phức tạp, đòi hỏi người yêu cầu phải nắm rõ thẩm quyền tòa án, hồ sơ, căn cứ pháp lý và quyền nuôi con để đảm bảo quyền lợi hợp pháp.

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc chuẩn bị hồ sơ, soạn đơn, hoặc muốn giành quyền nuôi con hợp pháp, hãy liên hệ ngay với Văn phòng Luật sư Số 1 để được hỗ trợ tư vấn – soạn thảo – đại diện tại tòa án một cách chuyên nghiệp.

👉 Đừng để những sai sót nhỏ làm chậm trễ quá trình ly hôn. Hãy liên hệ ngay Văn phòng Luật sư Số 1 để được tư vấn và đồng hành từ bước chuẩn bị hồ sơ cho đến khi có bản án cuối cùng.

Văn Phòng Luật Sư Số 1 – Uy tín - Chuyên nghiệp - Hiệu quả, vì quyền lợi của bạn!
Với bài viết này, khách hàng sẽ cảm nhận được sự chuyên nghiệp và uy tín của Văn Phòng Luật Sư Số 1, từ đó tin tưởng và lựa chọn dịch vụ của bạn.

LIÊN HỆ VỚI CHÚNG TÔI.
Văn phòng Luật sư số 1:
- Tại Khu vực miền Trung và miền Bắc:
Địa chỉ: Số 44B Đường Ngư Hải, Phường Lê Mao, Thành Phố Vinh, tỉnh Nghệ An (Hotline: 091.234.1585)
- Tại Khu vực miền Nam:
Địa chỉ: Số 28 Lê Bình, Phường 4, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh (Hotline: 0936.303.848)